Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

Alles over zelfbouwprojecten.
Bericht
Auteur
Rodion
Berichten: 58
Lid geworden op: 21 jul 2016, 09:45
Locatie: Hengelo

Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#1 Bericht door Rodion »

Hallo allemaal,

Ik ben al een tijdje bezig met een Middengolf-ontvangertje gebaseerd op een TA7642 / MK484 IC (zie hiervoor ook mijn andere thread). Ik ben echter nog een volslagen leek op het gebied van de radiotechniek, maar studeer momenteel voor het N-examen. Voor mijn Middengolf-radio had ik een afstemcondensator gekocht van 15 - 384 pF, maar die lijkt z'n werk alleen te doen met de roterende plaatjes bijna geheel naar buiten gedraaid. Er zijn 's avonds weliswaar een tiental Europese zenders te beluisteren die redelijk helder en luid doorkomen, maar ik vraag me af waarom de afstemcondensator het alleen doet in een beperkt bereik - vanaf zo'n 80% open.

Als ik de afstemcondensator helemaal heb opengedraaid en hem langzaam dicht draai, namelijk over die 'grens' van ongeveer 80% open ga, wordt het daaronder abrupt stil, is er geen geruis meer over de luidspreker, en dit blijft zo totdat hij helemaal dicht staat. Heeft iemand een idee?

In dezelfde Middengolf-ontvanger gebruikte ik eerder een andere spoel (met meer windingen, zo'n 124) op een andere ferrietstaaf (met mogelijk hogere permeabiliteit?). Toen had ik precies hetzelfde probleem, en dacht dat ik mogelijk in een soort niemandsland van de lagere frequenties < 530 kHz was beland. De nieuwe spoel heeft 87 wikkelingen om een ferrietstaaf die ik deze week bij de firma Gotron in België heb besteld. Volgens de specificaties zou dit een Amidon ferrietstaaf (R61 - 050 - 750, diameter 12.7 mm
lengte 190.5 mm) zijn, die een initiële permeabiliteit heeft van 125 (max 450). Overigens voor een (te?) zacht prijsje van 7,14 euro.

Ik wil de afstemcondensator nu gaan vervangen door een exemplaar uit een oude radio om te zien of het probleem daarmee wordt opgelost. Weet iemand waarom ik alleen kan afstemmen in een beperkt bereik, dus alleen als de afstemcondensator bijna geheel open is gedraaid? Heeft iemand suggesties?

Alvast bedankt en met vriendelijke groet,

Richard

pe1hzg
Berichten: 908
Lid geworden op: 09 nov 2006, 10:23
Locatie: Eindhoven

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#2 Bericht door pe1hzg »

Ik denk aan sluiting van de afstemcondensator. Meet 'm eens door met een ohmmeter; helemaal open of helemaal dicht, bij moet volledig isoleren.

Het repareren van een afstemc is een aparte kunst; ik zou eerst meten eventueel kijken en dan terugrapporteren.

Geert Jan

PA3LS
Berichten: 295
Lid geworden op: 23 dec 2005, 11:09
Locatie: Zaandam

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#3 Bericht door PA3LS »

Onder 531 is geen niemandsland. Op 512khz zit de weerberichten telex voor schepen op zee.
Tussen grofweg 350 en 450 zitten MCW non directional beacons voor vliegtuigen (alleen te horen als je er niet al te ver vandaan woont).
Nog verder naar onderen, van 150 tot 280 zit de langegolf omroepband. Ja, gewoon nog een complete omroepband ja. Daar hoor je diverse stations uit Europa en Arabië. Tot voor kort ook nog de Russische omroep, maar die heeft vorig jaar z'n langegolfzenders gesloten. Nederland heeft één LG omroepfrequentie in bezit maar heeft helaas besloten deze niet uit te geven. Maarja, wie van het algemene publiek weet uberhaupt dat de LG bestaat.. Er zijn ooit plannen geweest om een nieuwe mast bij Radio Kootwijk te zetten, of ergens op de noordzee, maar het is op niets uitgelopen.

De langegolf is bijzonder, in de zin dat het de meest constante propagatie van alle banden heeft. Het bereik is bijna alleen maar afhankelijk van het zendervermogen, wat in sommige gevallen een megawatt (!) is/was. Antennes zijn honderden meters hoog.
De populariteit van de langegolf wordt steeds minder. Ooit was het de beste manier om met één zender een bereik van +- 1000km te verkrijgen (bijvoorbeeld om geheel Duitsland, of geheel Frankrijk te dekken), zonder de fading zoals je op de kortegolf hebt. Sinds internet en satelliet is het quasi-achterhaald.

Op 475khz en 136khz hebben we amateurbanden.

Nog lager zitten tijdseinzenders (DCF77, voor je radiogestuurde klokjes), LORAN navigatiebakens (nog steeds actief? Weet het niet), en rond de 15 a 30khz de VLF zenders om te communiceren met onderzeeboten die op periscoopdiepte drijven - VLF dringt enkele meters in water door, wat hogere frequenties absoluut niet doen.
Als je iets van radiotechniek weet, kun je je voorstellen hoe gigantisch de VLF antennes zijn...

PA1WBU
Berichten: 649
Lid geworden op: 21 apr 2013, 16:19
Roepletters: PA1WBU
Locatie: Arnhem

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#4 Bericht door PA1WBU »

PA3LS schreef:

Nog lager zitten tijdseinzenders (DCF77, voor je radiogestuurde klokjes), LORAN navigatiebakens (nog steeds actief? Weet het niet), en rond de 15 a 30khz de VLF zenders om te communiceren met onderzeeboten die op periscoopdiepte drijven - VLF dringt enkele meters in water door, wat hogere frequenties absoluut niet doen.
Als je iets van radiotechniek weet, kun je je voorstellen hoe gigantisch de VLF antennes zijn...
LORAN is bij mijn weten uit de lucht. We hebben immers onfeilbare GPS (hohum...)

Vwbt onderzeebootcomms: SAQ oftewel Grimeton in Zweden is lang in gebruik geweest voor dat werk. De antenne installatie daar is beslist imposant te noemen!

DutchDuke
Berichten: 78
Lid geworden op: 16 feb 2016, 15:37

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#5 Bericht door DutchDuke »

PA1WBU schreef:LORAN is bij mijn weten uit de lucht. We hebben immers onfeilbare GPS (hohum...)
In Engeland staat nog een LORAN zender. Ook in Azie kun je het nog horen op 100 kHz.

pe1cmo
Berichten: 2069
Lid geworden op: 21 mar 2015, 19:42
Roepletters: pe1cmo
Locatie: Ayamonte (spanje)
Contacteer:

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#6 Bericht door pe1cmo »

Ik heb zelf de indruk dat de spoel te groot in inductie is. Dan heb je maar een klein stukje van de condensator die het doet.
EA7/PE1CMO
Ayamonte España

Rodion
Berichten: 58
Lid geworden op: 21 jul 2016, 09:45
Locatie: Hengelo

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#7 Bericht door Rodion »

Hallo allemaal en uiteraard bedankt voor de reacties!

De omroepen op de lange golf, zou ik dadelijk nog willen meenemen maar vooralsnog moet eerst het volledige bereik van de middengolf in orde zijn. Ik ben me bewust van andere uitzendingen onder de 530 kHz. Als ik het goed heb begrepen moet ik de weerstand meten door de afstemcondensator - helemaal open en dicht. Hoe kan zo'n sluiting optreden? De afstemcondensator is nieuw. Ik heb begrepen dat er ook verschil is in kwaliteit van draaicondensatoren. Ik vind het overigens fraaie, elegante dingen waar ik graag naar kijk.

Ik heb twee oude exemplaren die ik eventueel kan inzetten. De rechter is misschien wel 60 jaar oud en heeft een messing as en platen. Gemeten met een Chinese LC meter (die het meestal niet doet), geeft een sectie zo'n 465 pF (ze lijken allebei even groot). De spoel moet dan nog minder windingen, is het niet? Hij heeft er nu 88.
Bijlagen
IMAG0514.jpg
IMAG0511.jpg

PA0CMU
Berichten: 628
Lid geworden op: 31 dec 2005, 15:18
Roepletters: PA0CMU
Locatie: Breda

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#8 Bericht door PA0CMU »

Rodion, vermoedelijk maakt de afstemcondensator toch sluiting tussen het vaste en het draaibare deel. Plots valt de ruis weg bij het draaien an de condensator schrijf je. Dat kan zijn door het niet mer functioneren van het oscillator deel omdat de afstemcondensator is kortgesloten. Dat hij nieuw is zegt niks. Het zijn vaak de buitenste plaatjes die een keer opzij gedrukt zijn toen de condensator een stukje open stond. Die buitenste platen zijn vaak ingezaagd en vormen zo drie of vier delen. Met een Ohm meter over de aansluitingen heb je dat zo vastgesteld. De weerstandwaarde zou over het hele bereik oneindig moeten zijn. Als dat niet zo is moet je door langzaam te draaien vaststellen wanneer de sluiting ontstaat en dan bijvoorbeeld met een vergrootglas eens goed kijken welke plaat sluiting maakt met het vaste deel van de condensator.

Mocht dat allemaal in orde zijn dan wordt de LC verhouding tusen spoel en afstemcondensator de eerstvolgende verdachte. Mogelijk is de zelfinductie van de spoel te groot waardoor maar met een kleine capaciteitverandering de hele MG band bestreken wordt.
Carel
BQC-762 | CTC-1941 | NTC-076

Rodion
Berichten: 58
Lid geworden op: 21 jul 2016, 09:45
Locatie: Hengelo

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#9 Bericht door Rodion »

Beste Carel,

Dat is helemaal juist, de ruis valt plotseling weg als ik 'em meer dichtdraai en dan is er 80% niks. Ik begrijp niet wat je schrijft over het wegvallen van het oscillator deel, maar die stator-plaatjes zijn nog keurig recht. Ze hebben aan de buitenkant inderdaad inkepingen - aan het begin en aan het einde van een reeks - maar zie geen verbuigingen. Ik vind die oude draaicondensatoren werkelijk een geweldig stukje techniek. Mooie apparaten! Ik zal morgen de weerstand eens meten tussen aansluiting en aarde. De aarde is het chassis van de afstemcondensator en die is (met de achterkant van de spoel) via een gesoldeerd schroefje verbonden met het breadboard, tussen een 10nF keramische condensator naar -, en een 100 k weerstand naar + in. De weerstand zou oneindig moeten zijn tussen de aansluiting en de aarde. Door te draaien kan ik ontdekken waar sluiting wordt gemaakt - de rotor plaatjes mogen de stator plaatjes kennelijk niet raken. Helder, er moet immers wat lucht tussen blijven. Ik las in het boek voor het N-examen iets over 'overslag'.

Die zelfinductie van de spoel waar je het over hebt, baart weliswaar zorgen maar er zal hier vast wat aan te doen zijn. Morgen meet ik de afstemcondensator met de ohmmeter... Voor het beperkte bereik heb ik al gauw zo'n tien stations die allemaal met wat afstemming (gebruik een kleine raamantenne) luid en duidelijk te ontvangen zijn. Ik ben dus al enorm content, maar er zit uiteraard nog meer in. Als dat allemaal goed werkt, dan wil ik een poging ondernemen om de langegolf-omroepen vanaf 151 kHz toe te voegen.

Ik laat het resultaat van de meting nog weten, allemaal een fijne nacht!

Groetjes Rodion

tienne57
Berichten: 76
Lid geworden op: 24 sep 2015, 09:40
Roepletters: on7ui
Locatie: Oudenburg Belgie

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#10 Bericht door tienne57 »

Als je dan toch een lc meter hebt, meet dan ook eens de zelfinductie van de spoel. Dan kan je heel
gemakkelijk het het bereik van de afstemkring uitrekenen.

groeten,
Etienne

Lennart Benschop
Berichten: 33
Lid geworden op: 05 feb 2012, 11:42
Roepletters: PE1MYU

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#11 Bericht door Lennart Benschop »

PA0CMU schreef:Rodion, vermoedelijk maakt de afstemcondensator toch sluiting tussen het vaste en het draaibare deel. Plots valt de ruis weg bij het draaien an de condensator schrijf je. Dat kan zijn door het niet mer functioneren van het oscillator deel omdat de afstemcondensator is kortgesloten.
Radio's gebaseerd op de MK484 en aanverwante driepens radio IC's hebben geen oscillatordeel. Het IC is een RF-versterker met AM-detector; het is dus een rechtuit ontvanger. Aan de hoogimpedante ingang staat een parallel LC-kring. Doordat de ingang hoogimpedant is wordt de kring nauwelijks belast, waardoor de Q-factor hoog kan zijn en een redelijke selectiviteit bereikt wordt met maar één afstemkring.

Sluiting in de afstem-C in nog steeds de meest waarschijnlijke oorzaak van het wegvallen van de ontvangst, want een kortgesloten C betekent een kortgesloten ingang en dan is het signaal dus weg.

--
Lennart PE1MYU

Rodion
Berichten: 58
Lid geworden op: 21 jul 2016, 09:45
Locatie: Hengelo

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#12 Bericht door Rodion »

Hallo allemaal,

Er was inderdaad wat mis met die afstemcondensator. Bij een capaciteitsmeting met een LCR meter was maar beperkt bereik te meten (daarna 'ol'). Ik gebruik nu een betere en goed werkende afstemcondensator uit een oude radio. De ontvanger heeft een LM386 vermogensversterker en zit aan een 9 volt batterij. Ondanks het schema van Miomir Filipovic is het lastig om een goed DC voltage te krijgen voor de uitgang van de MK484/TA7642 IC (0,9 V). Een hoop krachtig gefluit en snerpend gejoel. Er mag typisch 0,2 mA en maximaal 0,3 mA stroom door de TA7642. Het schema vermeldt twee betere alternatieven dan de weerstand met trimmer en wat dioden. Ik wil ook de langegolf meenemen in de ontvanger. De ferriet krijgt naast een middengolf spoel, ook een langegolf spoel die beiden via een (aan-aan schakelaar) op de invoer van de TA7642 kunnen worden geschakeld. Voor de langegolf is met het voorste gedeelte van de afstemcondensator van max. 522 pF, zo'n 2,35 mH nodig (ruim 160 wikkels), voor de middengolf zat ik te laag. Het achterste deel van de afstemcondensator heeft max. 442 pF. Er is zo'n 217 uH nodig, dus hoogstens 50 windingen. Mijn vorige spoel had er volgens mij 70 of zelfs meer.

Ik probeer momenteel nog te begrijpen hoe de stroom evenwichtig op de AM IC te krijgen is en wil alle (4) oplossingen nog een keer nagaan en metingen doen. Iedereen bedankt voor de tips. Ik heb aanvankelijk de weerstand gemeten door de defecte afstemcondensator maar kon de waarden niet goed meten en interpreteren. Volgende week wordt het draad wikkelen (hopelijk zit er nog genoeg op de klos). Allemaal bedankt en groet,

Richard
Bijlagen
Filipovic -zn414_lm386.PNG

PA3CQN
Berichten: 789
Lid geworden op: 10 dec 2014, 21:59
Roepletters: PA3CQN
Locatie: Groningen
Contacteer:

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#13 Bericht door PA3CQN »

Respect voor je doorzettingsvermogen!
Mij lijkt het dat de batterij door de audio-versterker in spanning varieert, en dat doorgeeft. Er ontstaat dan een vervelende wisselwerking.
Ik heb ook schakelingen gezien waar de spanning eerst via twee diodes stabiel op 1,2 a 1,4 Volt wordt gezet, en dan pas naar de ZN doorgegeven.
_______________________________________________
Na jaren afwezig toch maar weer eens rondkijken.
UV-B5, RTL stick, SDRPlay2, miniwhip, magloop, X300
http://www.pa3cqn.nl
_______________________________________________

Rodion
Berichten: 58
Lid geworden op: 21 jul 2016, 09:45
Locatie: Hengelo

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#14 Bericht door Rodion »

Hallo PA3CQN,

Een alternatief voor de huidige schakeling is inderdaad een stabilisering van de spanning door middel van twee diodes (1N4148) met een trimmer/potentiometer (is er nog een extra weerstand nodig?). Ik ben niet zeker van de waarde van die trimmer, ik lees 250 of 260 ohm? Dat is op het plaatje niet goed te lezen. Bij nog een ander alternatief (voltage attenuator) wordt een transistor gebruikt met weerstand en potentiometer 25 of 26 kohm. De laatste optie en volgens de auteur de beste stabilisator, is iets soortgelijks met transistor, potmeter en zenerdiode. Uiteraard het interessants maar ook meer complex om te begrijpen. De werking van een stabilisator met zenerdiode en weerstanden wordt uitgelegd in het cursusboek van Veron en is voor mij zeker de moeite om bij stil te staan.

Bedankt voor je reactie! Ik heb nog een aantal van die 1N4148 diodes maar er zitten enkele tussen die in een vorige schakeling behoorlijk heet zijn geweest en mogelijk onbruikbaar zijn. Een cermet trimmer met weerstanden onder en boven 25 kohm is er ook, maar twijfel of dit niet een uitgangswaarde van 250 ohm moet zijn. Hoe dan ook, ik kom telkens een stapje verder (soms ook een stap terug ;-).

Met vriendelijke groet,

Richard
Bijlagen
filipovic-stroom_stabilisator.PNG

Gebruikersavatar
PA1Bj
Berichten: 450
Lid geworden op: 05 apr 2009, 22:45
Roepletters: PA1BJ
Locatie: JO22XF
Contacteer:

Re: Afstemcondensator in MG ontvanger heeft beperkt bereik

#15 Bericht door PA1Bj »

Leuk bezig ! De voedingsspanning en basisstroom van de ZN414 komt inderdaad vrij precies. Ik gebruik het schema
met de 2 potmeters in onderstaande link; (even scrollen) dat werkt heel mooi om zowel sterke als zwakke stations
vervormingsarm weer te geven. En je kan de selectiviteit regelen.
Belangrijkste info staat onder het schema.
Als voltage limiter gebruik ik een rode led. Die zenert bij ca. 1,6 volt én gaat branden als die spanning
bereikt wordt. Dus een mooie indicator.
http://theradioboard.com/rb/viewtopic.php?t=2791
succes !

Plaats reactie