Soldeerbout Keuze

[centamateur]

...

[PA3JT]

Een soldeerbout met een laag wattage heeft maar beperkte toepassingen en het zal voor veel werk te laag zijn. Dan moet je ook gaan denken aan ESD veilig. Ik hoop dat het niet direct op 220V werkt.

Hier heb ik nog eens even een nacht over geslapen, en -langdurig- in de auto over zitten denken.
Doe ik het dan fout? Kijk, het is meer een kwestie van armoede dat ik zo heb leren solderen. Een mooi soldeerstationnetje is iets waar ik wel eens naar stond te kijken in een vitrine, maar wat "vroeger" iets onbereikbaars was. Nu is het onbereikbare er wel van af hoor maar zoals gezegd ik heb dus leren solderen met gewone boutjes en daar kan ik alles mee, en dat doe ik ook dus al vele jaren. Zelfs SMD, hoewel zeker niet mijn favoriet en ik word kwaad tijdens dat gepruts dus zo fijn gaat dat nou ook weer niet, dat geef ik toe. Maar ik kán het. En geloof het of niet, maar ik heb nog nooit iets te heet gestookt waardoor het kapot is gegaan. Snel solderen, loslaten en blazen. En hou er rekening mee dat dat boutje ook steeds een beetje afkoelt, dus ga niet te snel van punt naar punt als je veel te doen hebt.

Mijn vraag is niet wie er wat handiger vindt. Mijn vraag is of ik iets verkeerds doe.

Hoe groot is het risico van ESD eigenlijk, echt in de praktijk? Echt ESD-veilige soldeerstations beginnen rond de EUR 200,- (grof gezegd) maar vergeet niet dat je dan ook nog een ESD mat+polsband nodig hebt. En áls je die hebt, moet je vervolgens nog de discipline opbrengen om het te gebruiken...
Heeft een beveiligde werkplek wel zin als "men" de IC's onbeveiligd opbergd en ze ook weer met onbeveiligde handen terugzoekt in de junkbox? Nee, denk ik, dus wat is dan vervolgens de toegevoegde waarde van die beveiligde werkplek?

Wat ik ervan begrepen heb moeten fabrikanten alle(!) elektrische en electronische apparaten met loodvrije soldeerverbindingen maken.
Als ik het inderdaad goed heb dan is dit een Europese regel of wet waarin dit staat.
Voor zelfbouw geldt deze eis -nog- niet. Dus wij kunnen gerust en probleemloos gewoon op de traditionele manier blijven solderen met loodhoudende soldeertin.

Bedankt PF3CH, ik ben gerust gesteld. Ik weet genoeg, wellicht ga ik toch eens (afhankelijk van de reacties op bovenstaande vraag) een ander soldeerbouwtje kopen en dan hoef ik dus weinig rekening te houden met loodvrije soldeertin.
Want, ik koop gewoon nog een paar extra rolletjes en dan kan ik jaren vooruit.

[KI6APR]

PD0J,

Ik kan mij dan voorstellen dat je er dan na zoveel jaren aan gewend bent. Zoals ik al aangaf kwam mijn keuze voort van gebruik van een Weller van de professionele kant.

Voor wat betreft het leren solderen, ik heb ook heel veel slecht soldeerwerk gezien in avionics. Er was duidelijk een prutser aan het werk geweest en hij gebruikte waarschijnlijk ook een Weller. Zo zie je maar dat een goede soldeerbout geen garantie is voor een goede soldeerverbinding. Goed gereedschap is het halve werk zegt men (de rest moet je toch echt zelf doen).

Normaal solderen betekent ook dan ook dat je ongeveer 1 seconde per pootje nodig hebt met het juiste soldeergereedschap. Bij grotere componenten zoals die 2 Watt weerstanden op een printplaat met dikke draden wel iets meer tijd. Ook het blazen om het af te koelen is echt niet nodig. In de specificaties van de fabrikant voor de componenten wordt de temperatuur en de tijdsduur aangegeven en er is een ruime marge.

De ESD protectie voor CMOS componenten is in de professionele sfeer verplicht. Het is kostenbesparend en vermindert de kans op problemen. Met ESD is het vaak niet zo dat een IC onmiddelijk kapot gaat. Er is een grotere kans op problemen en de MTBF wordt verlaagd. Er is dus wel degelijk een baschadiging op de chip ontstaan.

Het opslaan en vervoeren van de ESD gevoelige componenten gebeurt in shielded bags. Het handteren van de componenten gebeurt dan alleen op de ESD beveiligde plaats. Gewone transistors en bijvoorbeeld de TTL IC's hebben deze problemen niet.

Ik doe zelf niet zoveel meer aan zelfbouw op dit moment, maar wanneer ik ga solderen aan mijn TS-2000 voor een modificatie, dan neem ik echt wel de benodigde voorzorgsmaatregelen.

Aangezien je al jarenlang op deze manier aan het solderen bent en ik niet kan zien hoe je dat doet, kan ik de vraag of je iets verkeerd doet niet beantwoorden. Op de een of andere manier werkt het voor jouw. Er is wel degelijk een verschil tussen de hobbyist en de professional. Daar bedoel ik alleen maar mee dat wanneer je op het werk een Weller gebruikt, wil je niet iets anders gebruiken in de shack tijdens het beoefenen van de hobby.

Ik moet er weer vandoor (het is nu 05:37 Pacific daylight Time) en als het voor jouw werkt, hoef je niets te veranderen.

Jan

[PA3JT]

KI6APR,
Bedankt voor je heldere uitleg. Ik was even aan het twijfelen geslagen, immers het kan natuurlijk altijd zo zijn dat ik iets fout geleerd heb en dat zo al jaren volhou.
Evengoed, zie ik in deze draad toch een steeds terugkomend, goed argument en daarmee bedoel ik het vermogen. Dat is iets waarvan ik juist altijd gedacht heb dat dat zo laag mogelijk moet zijn, maar door de diverse reacties daarover voel ik goed aan dat ik dat heel verkeeerd zie.

Een Weller vind ik wel wat duur, maar een leuk regelbaar, geaard boutje van een goedkoper alternatief (Velleman) is toch het overwegen waard. Toch weer wat geleerd, waarvoor dank

[centamateur]

...

[PA3JT]

Kortom, wellicht een idee om ergens praktijkles solderen te geven?

Ehhh... je hebt z'n QTH gezien

[pe1hzg]

Al jaren is nu al dat gedoe rondom het loodvrij solderen danwel het verboden worden van niet-loodvrij solderen.
Wat is er nu eigenlijk aan de hand, en wat gaat er nu eigenlijk gebeuren? In de winkel moet je zoeken naar soldeerbouten die wél loodvrij kunnen sodleren en loodhoudend tin is nog steeds volop verkrijgbaar.
Is het nu een overwaaiende storm geweest of moet ik, als ik toch ga investeren in een mooi soldeerdingetje, toch maar iets kopen wat eventueel ook loodvrij kan solderen?

Een poos geleden is ROHS ingegaan, Reduction Of Hazardous Substances.
6 materialen zijn (behoudens uitzonderingen) verboden geworden, waaronder Broom (gebruikt als brandvertrager in printplaten), kwik, en, inderdaad, lood zoals in soldeertin voorkomt.

De industrie is naarstig op zoek gegaan naar vervangende legeringen, en AFAIK loopt zo'n onderzoek nog steeds. Een paar dingen zijn duidelijk:

• Loodvrij gesoldeerde verbindingen glimmen niet zo mooi, ze zien er "dof" uit en je zou denken dat het een koude las is. Dat is dus niet zo, maar je kunt een soldeerverbinding dus niet meer op deze manier controleren.
• Loodvrij soldeer heeft een hoger smeltpunt. Dit vereist een hogere temperatuur van de bout, en een grotere capaciteit omdat het soldeerpunt wel op temperatuur moet komen voordat de soldeerbout afkoelt.
• Loodvrij soldeer geeft meer slijtage aan de punt. Om die reden zijn de Weller 80W bouten, die bedoeld zijn voor loodvrij solderen, voorzien van een dikkere ver-ijzering zodat ze niet zo snel op zijn
• Afwrijven met een sponsje is er niet meer bij, de temperatuurschok is te groot. Men gebruikt daarom iets van staalwol ipv een natte spons.
• Met solderen met lood-soldeertin is vele tientallen jaren ervaring. Loodvrij is nog in ontwikkeling. Van "loden" verbindingen weten we dat ze na 20-30 jaar slecht worden (tinpest). Met de duurzaamheid van loodvrij is veel minder ervaring. O.a. om die reden gelden voor een aantal gebieden uitzonderingen van het loodverbod: denk aan aviation, airospace, life support. Maar het grote voordeel is dat een goedkoop Wibra-setje van een paar knaken, na de economische levensduur van 7 maanden weggegooid, geen lood meer in het milieu injecteert, en dat is een plus.

Je mag gelode, en loodvrije spullen *niet* mixen. Hierdoor zou een legering ontstaan met een onbekende samenstelling en joost mag weten of dat stabiel te krijgen is. Dat heeft vervelende consequenties gehad: fabrikanten hebben ervoor moeten zorgen dat hun "loden" componenten tijdig "opgeruimd" waren. Voor een aantal componenten gold dat de hele voorraad vernietigd moest worden, en dat het niet meer loonde om opnieuw een productie-run te doen omdat de componenten alleen voor reparatie gebruikt werden. Vandaar dat van vele apparaten plots geen reserve-onderdelen meer te krijgen waren: gelode componenten mochten niet meer, component bestond niet in loodvrij, einde verhaal.

Voor de hobby-ist mag lood nog steeds gebruikt worden. Ik denk dat er weinig mensen in dit forum zijn die zodanig actief zijn dat hun productie milieuconsequenties heeft en bovendien gooit een zendamateur nooit iets weg (iemand met een 10-jaar oude TV wordt voor gek versleten maar 25-jaar oude transceivers worden nog veel gebruikt). Dat is de reden dat je tin gewoon kunt kopen, ook soldeerbouten maar daar komt natuurlijk niets meer bij. Met een "loodvrije" soldeerbout is gelood soldeer goed te solderen, als je de temperatuur omlaag zet en je de "besmette" spullen scheidt van je loodvrije spullen.

Hoe je loodvrije spullen met lood-tin moet solderen weet ik eigenlijk ook niet. Ik "smokkel" op dit moment door het oude tin met een stukje litze te verwijderen en daarna met verse, gelode tin opnieuw te vertinnen. Daarmee komt de ontstane legering dichtbij een oude, gelode verbinding en verder hoop er het beste van.

Solderen gaat de komende jaren ook voor de hobby-ist ingrijpend veranderen. Denk bijvoorbeeld aan reflow solderen, waarbij niet meer de stuurmanskunst belangrijk is, maar de oppervlaktespanning van de legering tijdens het soldeerproces. Er hebben recent in Elektuur een aantal hele interessante artikelen gestaan.
Ook ik werk gewoon met "bedrade" componenten maar realiseer me dat dit niet zo blijven zal.

Tektronix gaf vroeger, met hun scopes, een rolletje speciaal soldeertin mee omdat dit ook niet met normaal tin gesoldeerd mocht worden. Dat zie ik niet gebeuren in een Wibra-appliance.

Mijn volgende soldeerbout zal geschikt zijn voor loodvrij: hogere capaciteit, hogere temperatuur, geen spons enzovoort. Dat zal nog wel even duren, denk ik.

Hou de tijdschriften in de gaten om hier meer over te leren,

Geert Jan

[fred101]

Ik heb een Tek535a waar van die soldeernog steeds bij zit. Dat is zilverhoudend soldeer. Ik gebruik dat ook voor smd op vergulde oppervlakken. Best duur spul vergeleken bij gewone tin maar met smd doe ik jaaaaren met zo'n rol.

Ik had een weller WSD40 en een ersa 16Wn boutje en vond dat gezeur over hoe fijn een echte weller soldeert wat overtrokken. Zo fijn was die WSD40 nou niet met zijn waardeloze puntmontage. Maar ik moest een zwaardere bout hebben en ook iets wat makkelijker punten wisselt dus de knoop doorgehakt en een WS81T gekocht. Ik moet zeggen ik ben helemaal om. Wat een verademing om hier mee te solderen.Ik heb er geen seconde spijt van. Die auto off was even wennen maar hij is in een seconde of 5 weer heet en het verlengt de puntlevensduur wel . Vooral bij mij. Ik heb ze nogal eens over de 400 graden staan en dan vergeet ik hem terug te zetten en staat het ding de hele dag te in te branden.

[PA7RG]

Als je meer wilt zien over loodvrij en loodhoudend, bekijk dan de video's op http://www.solder.net/technical/tips.asp


Robert